Axit uric được hình thành khi cơ thể phân giải purin - một hợp chất có trong nhiều loại thực phẩm như thịt đỏ, hải sản, và một số loại đồ uống có cồn. Thông thường, nồng độ axit uric trong máu được duy trì ở mức an toàn (dưới 6,8 mg/dL ở người lớn), nhưng khi thận không thể đào thải hiệu quả hoặc cơ thể sản xuất quá nhiều axit uric, tình trạng tăng axit uric máu (hyperuricemia) sẽ xảy ra.

Theo một nghiên cứu được công bố trên Arthritis & Rheumatology (2019), khoảng 20% dân số ở các nước phát triển có dấu hiệu tăng axit uric máu, và nếu không được kiểm soát, nó có thể dẫn đến bệnh gút, tổn thương khớp, hoặc thậm chí suy thận. Đặc biệt, tay và chân là những khu vực dễ bị ảnh hưởng nhất do sự tích tụ tinh thể axit uric tại các khớp. Những dấu hiệu cảnh báo ở hai bộ phận này thường rất rõ ràng, nhưng lại dễ bị bỏ qua nếu bạn không chú ý. Dưới đây là 5 dấu hiệu quan trọng mà cơ thể có thể đang cố gắng cảnh báo bạn về tình trạng axit uric tăng cao.

1. Đau nhức và sưng ở các khớp tay, chân

Một trong những dấu hiệu đặc trưng nhất của axit uric tăng cao là cảm giác đau nhức và sưng ở các khớp, đặc biệt ở ngón chân cái, cổ chân, hoặc các khớp ngón tay. Theo các chuyên gia sức khỏe, khi nồng độ axit uric quá cao, các tinh thể urat hình thành và lắng đọng ở các khớp, gây viêm cấp tính. Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, đặc biệt vào ban đêm, và có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày.

Người bệnh mô tả cảm giác này giống như “khớp bị thiêu đốt” hoặc “bị đâm bởi hàng trăm mũi kim” (Ảnh: Internet)

Một nghiên cứu trên The Lancet (2020) chỉ ra rằng 70% bệnh nhân gút trải qua cơn đau đầu tiên ở ngón chân cái, nhưng các khớp ở cổ tay và ngón tay cũng thường bị ảnh hưởng ở giai đoạn sau.

2. Cảm giác nóng rát hoặc ngứa ran ở bàn tay, bàn chân

Một dấu hiệu ít được chú ý hơn nhưng rất quan trọng là cảm giác nóng rát hoặc ngứa ran ở bàn tay và bàn chân. Theo một bài báo trên Journal of Rheumatology (2021), cảm giác này xảy ra do các tinh thể axit uric kích thích các dây thần kinh ngoại biên ở vùng khớp. Không giống như cơn đau gút cấp tính, triệu chứng này thường nhẹ hơn và dễ bị nhầm lẫn với hội chứng ống cổ tay hoặc tổn thương thần kinh do tiểu đường. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy cảm giác ngứa ran kéo dài, đặc biệt kèm theo sưng nhẹ hoặc đỏ ở vùng khớp, đó có thể là dấu hiệu axit uric đang tích tụ.

Các chuyên gia khuyến cáo nên kiểm tra nồng độ axit uric máu ngay khi triệu chứng này xuất hiện để tránh biến chứng (Ảnh: Internet)

3. Cứng khớp vào buổi sáng

Cứng khớp vào buổi sáng, đặc biệt ở các ngón tay, cổ tay, hoặc cổ chân, là một dấu hiệu khác của axit uric tăng cao. Theo Hiệp hội Thấp khớp Hoa Kỳ (American College of Rheumatology), tình trạng này xảy ra do viêm mãn tính ở các khớp, khiến chúng mất đi sự linh hoạt. Cứng khớp thường kéo dài từ 30 phút đến một giờ sau khi thức dậy và có thể cải thiện khi bạn vận động nhẹ.

Tuy nhiên, nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên và kèm theo các triệu chứng khác như đau hoặc sưng, bạn nên nghi ngờ đến axit uric. Một nghiên cứu trên Annals of the Rheumatic Diseases (2022) cho thấy cứng khớp buổi sáng là dấu hiệu sớm ở gần 40% bệnh nhân có nồng độ axit uric cao nhưng chưa được chẩn đoán gút.

4. Xuất hiện u cục ở tay và chân

Khi axit uric tăng cao trong thời gian dài mà không được điều trị, các tinh thể urat có thể hình thành các u cục dưới da, được gọi là tophi. Những u cục này thường xuất hiện ở ngón tay, ngón chân, khuỷu tay, hoặc gót chân, có kích thước từ vài milimet đến vài centimet, và đôi khi gây đau khi chạm vào.

Theo Tiến sĩ Lisa Stamp, chuyên gia về bệnh gút tại Đại học Otago, New Zealand, tophi không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn có thể làm tổn thương mô và xương xung quanh nếu không được xử lý kịp thời. Một nghiên cứu trên Rheumatology International (2023) chỉ ra rằng khoảng 25% bệnh nhân gút mãn tính phát triển tophi sau 5-10 năm không kiểm soát axit uric. Nếu bạn nhận thấy các cục u nhỏ, cứng ở tay hoặc chân, hãy đi khám ngay.

5. Đổi màu da ở vùng khớp tay, chân

Sự thay đổi màu sắc da ở vùng khớp tay hoặc chân, chẳng hạn như đỏ hoặc tím nhẹ, cũng là một dấu hiệu cảnh báo axit uric tăng cao. Theo Arthritis Research & Therapy (2020), hiện tượng này xảy ra do viêm cục bộ và sự tích tụ tinh thể urat làm tổn thương các mô mềm xung quanh khớp. Vùng da bị ảnh hưởng có thể trở nên bóng loáng hoặc bong tróc, đặc biệt ở những người có bệnh gút lâu năm. Dấu hiệu này thường đi kèm với cảm giác nóng hoặc đau nhẹ, và nếu không được điều trị, có thể dẫn đến tổn thương da vĩnh viễn.

Các chuyên gia khuyến cáo rằng bất kỳ sự thay đổi bất thường nào về màu sắc da ở vùng khớp đều cần được kiểm tra kỹ lưỡng (Ảnh: Internet)

5 dấu hiệu trên, dù xuất hiện riêng lẻ hay kết hợp, đều là lời cảnh báo từ cơ thể về tình trạng axit uric tăng cao. Điều quan trọng là không nên bỏ qua, đặc biệt khi bạn có các yếu tố nguy cơ như chế độ ăn nhiều purin, béo phì, hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh gút. Việc phát hiện và điều trị sớm có thể giảm nguy cơ biến chứng xuống dưới 10%, trong khi trì hoãn điều trị có thể dẫn đến tổn thương khớp không hồi phục. Vì vậy, việc lắng nghe cơ thể và đi khám kịp thời là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Xem thêm: Trẻ vị thành niên bắt đầu tò mò “chuyện người lớn”, cha mẹ cần có động thái ra sao?

Quỳnh Giang

Theo Người đưa tin