Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi dòng máu cung cấp cho não bị gián đoạn, dẫn đến tổn thương não hoặc thậm chí tử vong. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Stroke (2023), tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi (18-45 tuổi) đã tăng 15% trong vòng 10 năm qua tại các quốc gia phát triển và đang phát triển.
Tại Việt Nam, thống kê từ Bộ Y tế năm 2024 cho thấy, khoảng 20% ca đột quỵ xảy ra ở người dưới 40 tuổi, một con số đáng báo động. Người trẻ thường chủ quan, nghĩ rằng đột quỵ chỉ xảy ra ở người lớn tuổi. Tuy nhiên, lối sống hiện đại với nhiều thói quen xấu đang khiến căn bệnh này "trẻ hóa" nhanh chóng. Và 5 thói quen dưới đây là những yếu tố nguy cơ hàng đầu mà người trẻ cần cảnh giác.
1. Thức khuya và thiếu ngủ kéo dài
Thức khuya để làm việc, học tập hoặc giải trí đã trở thành thói quen phổ biến của giới trẻ. Theo một nghiên cứu được công bố trên Journal of the American Heart Association (2022), những người ngủ dưới 6 giờ mỗi đêm có nguy cơ đột quỵ cao hơn 22% so với những người ngủ đủ 7-8 giờ. Thiếu ngủ làm tăng huyết áp, gây stress oxy hóa và làm tổn thương các mạch máu, tạo điều kiện cho cục máu đông hình thành - nguyên nhân chính gây đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
Khi thiếu ngủ, cơ thể sản sinh nhiều cortisol - hormone gây căng thẳng, làm tăng huyết áp và viêm mạch máu, theo thời gian dẫn đến đột quỵ (Ảnh: Internet)
Ngoài ra, thức khuya thường đi kèm với việc sử dụng thiết bị điện tử, ánh sáng xanh từ màn hình làm rối loạn nhịp sinh học, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Người trẻ cần đặt ưu tiên cho giấc ngủ đều đặn, hạn chế sử dụng điện thoại trước khi đi ngủ để giảm nguy cơ này.
2. Lạm dụng đồ uống có cồn và chất kích thích
Tiệc tùng, bia rượu và các chất kích thích như thuốc lá, thuốc lá điện tử đang ngày càng phổ biến trong giới trẻ. Theo báo cáo của Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ (2024), uống rượu bia quá mức làm tăng 30% nguy cơ đột quỵ ở người trẻ, đặc biệt là đột quỵ xuất huyết não. Nicotine trong thuốc lá và thuốc lá điện tử làm co mạch máu, tăng huyết áp và gây xơ vữa động mạch, trong khi rượu bia làm tăng áp lực lên thành mạch, đặc biệt ở những người có tiền sử huyết áp cao.
Người trẻ thường nghĩ uống rượu bia chỉ gây hại gan, nhưng thực tế, nó làm tổn thương trực tiếp đến mạch máu não. Đặc biệt, việc sử dụng thuốc lá điện tử, vốn được quảng cáo là "an toàn", thực chất vẫn chứa nicotine và các hóa chất độc hại khác, làm tăng nguy cơ đột quỵ. Để bảo vệ sức khỏe, người trẻ cần hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá và tránh xa các chất kích thích.
3. Ăn uống thiếu khoa học và thừa cân
Thói quen ăn uống không lành mạnh, như tiêu thụ nhiều đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn và ít rau xanh, đang là “kẻ thù” của sức khỏe người trẻ. Theo nghiên cứu từ Đại học Harvard (2023), chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa và đường làm tăng cholesterol xấu (LDL), gây xơ vữa động mạch và tăng 25% nguy cơ đột quỵ ở người dưới 40 tuổi. Béo phì, một hệ quả của ăn uống thiếu khoa học, cũng là yếu tố nguy cơ lớn.
WHO ước tính, người thừa cân có nguy cơ đột quỵ cao gấp 1,5 lần so với người có cân nặng bình thường (Ảnh: Internet)
Thói quen ăn mặn, tiêu thụ thực phẩm chiên rán và đồ uống có đường khiến người trẻ dễ bị tăng huyết áp và tiểu đường - 2 yếu tố nguy cơ hàng đầu của đột quỵ. Đặc biệt, nhiều bạn trẻ không kiểm soát được cân nặng, dẫn đến hội chứng chuyển hóa, làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu. Một chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, hạn chế muối và chất béo xấu là lời khuyên thiết thực để bảo vệ sức khỏe.
4. Lười vận động và ngồi quá lâu
Cuộc sống hiện đại với công việc văn phòng, học tập hoặc giải trí trước màn hình khiến nhiều người trẻ rơi vào lối sống ít vận động. Theo The Lancet (2023), những người ngồi liên tục hơn 8 giờ mỗi ngày mà không tập thể dục có nguy cơ đột quỵ cao hơn 20% so với những người vận động thường xuyên.
Ngồi lâu làm giảm lưu thông máu, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và gây áp lực lên hệ tim mạch (Ảnh: Internet)
Lối sống ít vận động không chỉ làm tăng nguy cơ béo phì mà còn gây rối loạn tuần hoàn, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ như hút thuốc hoặc huyết áp cao. Chỉ cần 30 phút vận động mỗi ngày, như đi bộ nhanh hoặc tập yoga, đã có thể giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ. Người trẻ nên kết hợp các bài tập thể dục vào thói quen hàng ngày, đồng thời tránh ngồi quá lâu mà không nghỉ ngơi hoặc vận động.
5. Căng thẳng kéo dài và bỏ qua kiểm tra sức khỏe định kỳ
Áp lực từ công việc, học tập và các mối quan hệ khiến người trẻ dễ rơi vào trạng thái căng thẳng mãn tính. Theo nghiên cứu từ Journal of Neurology (2024), stress kéo dài làm tăng sản xuất adrenaline và cortisol, gây co mạch máu và tăng huyết áp, từ đó làm tổn thương mạch máu não. Ngoài ra, nhiều người trẻ có thói quen bỏ qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, dẫn đến việc không phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hay tiểu đường.
Nhiều bệnh nhân trẻ bị đột quỵ đến viện trong tình trạng không biết mình có bệnh lý nền như tăng huyết áp hay rối loạn nhịp tim. Kiểm tra sức khỏe định kỳ có thể phát hiện sớm và ngăn ngừa nguy cơ này. Người trẻ cần học cách quản lý stress qua thiền, yoga hoặc các hoạt động thư giãn, đồng thời duy trì kiểm tra sức khỏe ít nhất mỗi năm một lần.
Đột quỵ không còn là căn bệnh xa lạ với người trẻ, và những thói quen xấu như trên đang trở thành “kẻ thù thầm lặng” đẩy họ đến gần hơn với nguy cơ này. Các chuyên gia khuyến cáo rằng, việc thay đổi lối sống, từ việc ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên đến quản lý stress và kiểm tra sức khỏe định kỳ, là chìa khóa để bảo vệ bản thân khỏi đột quỵ. Hãy hành động ngay hôm nay, bởi sức khỏe là tài sản quý giá nhất mà không gì có thể thay thế. Một lối sống lành mạnh không chỉ giúp bạn sống lâu hơn mà còn sống khỏe mạnh và trọn vẹn hơn.
Xem thêm: Trẻ vị thành niên bắt đầu tò mò “chuyện người lớn”, cha mẹ cần có động thái ra sao?
Quỳnh Giang
Theo Người đưa tin