Ung thư gan, đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC), thường phát triển âm thầm trong nhiều năm mà không có triệu chứng rõ ràng. Khi được chẩn đoán, bệnh thường đã ở giai đoạn muộn, khiến việc điều trị trở nên khó khăn. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet (2020), hơn 80% các ca ung thư gan có liên quan đến các yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát được, bao gồm nhiễm virus viêm gan, lạm dụng rượu bia và các thói quen sinh hoạt không lành mạnh. Những thói quen tưởng chừng vô hại trong cuộc sống hàng ngày có thể âm thầm phá hủy gan, làm tăng nguy cơ ung thư.

Dưới đây là 5 thói quen xấu phổ biến mà bạn cần tránh để bảo vệ lá gan của mình.

1. Lạm dụng rượu bia quá mức

Thói quen tiêu thụ rượu bia quá mức là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan. Theo Hiệp hội Nghiên cứu Gan Hoa Kỳ (AASLD), rượu là nguyên nhân chính gây ra bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (ALD) và xơ gan, hai tình trạng làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư gan. Ethanol trong rượu, khi được gan chuyển hóa, tạo ra acetaldehyde - một chất độc hại gây tổn thương DNA và thúc đẩy sự phát triển của tế bào ung thư.

Một nghiên cứu từ Journal of Hepatology (2018) chỉ ra rằng những người uống hơn 50g ethanol mỗi ngày (tương đương khoảng 4-5 ly rượu mạnh) có nguy cơ ung thư gan cao gấp 5 lần so với người không uống.

Hạn chế rượu bia hoặc kiêng hoàn toàn là cách bảo vệ gan hiệu quả nhất (Ảnh: Internet)

2. Ăn uống thiếu khoa học, thừa chất béo và đường

Chế độ ăn uống không lành mạnh, đặc biệt là việc tiêu thụ quá nhiều chất béo bão hòa và đường tinh luyện, góp phần gây ra bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), NAFLD ảnh hưởng đến khoảng 25% dân số toàn cầu và là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến ung thư gan.

Thói quen ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán, và nước ngọt có gas làm gan phải làm việc quá tải, dẫn đến tích tụ mỡ trong gan và viêm gan mãn tính (Ảnh: Internet)

Một nghiên cứu trên Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology (2021) cho thấy những người có chế độ ăn giàu fructose (một loại đường phổ biến trong nước ngọt) có nguy cơ phát triển HCC cao hơn 20%. Để bảo vệ gan, hãy ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn.

3. Bỏ qua việc tiêm phòng và kiểm tra viêm gan virus

Viêm gan B và C là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư gan, chiếm tới 70% các ca HCC trên toàn cầu, theo báo cáo của WHO. Thói quen bỏ qua tiêm phòng viêm gan B hoặc không kiểm tra định kỳ tình trạng nhiễm virus viêm gan có thể khiến bạn bỏ lỡ cơ hội phát hiện và điều trị sớm. Virus viêm gan B (HBV) và C (HCV) gây viêm gan mãn tính, dẫn đến xơ gan và cuối cùng là ung thư gan.

Tiêm phòng viêm gan B là một trong những cách hiệu quả nhất để giảm nguy cơ ung thư gan, đặc biệt ở các quốc gia có tỷ lệ nhiễm HBV cao (Ảnh: Internet)

4. Sử dụng thuốc và thực phẩm chức năng không kiểm soát

Nhiều người có thói quen tự ý sử dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt là các sản phẩm quảng cáo "detox gan" hoặc "tăng cường sức khỏe". Tuy nhiên, theo nghiên cứu từ Hepatology (2022), việc lạm dụng paracetamol, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), hoặc các thực phẩm chức năng chứa chất không rõ nguồn gốc có thể gây tổn thương gan cấp tính. Một số hợp chất, như kava hoặc green tea extract liều cao, đã được ghi nhận là nguyên nhân gây độc gan.

Gan là cơ quan xử lý mọi thứ bạn đưa vào cơ thể, vì vậy hãy cẩn trọng với bất kỳ sản phẩm nào không được kiểm chứng. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng nào.

5. Thức khuya và thiếu ngủ mãn tính

Ít ai biết rằng thói quen thức khuya và thiếu ngủ mãn tính có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe gan. Nghiên cứu từ Journal of Clinical Investigation (2023) chỉ ra rằng giấc ngủ không đủ làm rối loạn nhịp sinh học của gan, gây tích tụ mỡ và stress oxy hóa, hai yếu tố thúc đẩy viêm gan và ung thư. Thiếu ngủ cũng làm suy giảm khả năng sửa chữa DNA của tế bào gan, tăng nguy cơ đột biến dẫn đến ung thư. Theo Tiến sĩ Phyllis Zee, chuyên gia về giấc ngủ tại Đại học Northwestern, ngủ đủ 7-8 giờ mỗi đêm giúp gan duy trì chức năng giải độc và tái tạo.

Để bảo vệ gan, hãy thiết lập thói quen đi ngủ đúng giờ và tạo môi trường ngủ thoải mái (Ảnh: Internet)

5 thói quen trên, dù phổ biến, đều có thể được thay đổi thông qua ý thức và hành động cụ thể. Điều quan trọng là mỗi thói quen không chỉ gây tổn thương gan một cách độc lập mà còn có thể kết hợp, tạo ra hiệu ứng domino đẩy nhanh quá trình phát triển ung thư gan. Ví dụ, một người vừa uống rượu bia quá mức, vừa ăn uống thiếu khoa học, lại không tiêm phòng viêm gan B, sẽ đối mặt với nguy cơ cao hơn nhiều so với người chỉ có một thói quen xấu. Do đó, việc thay đổi lối sống cần được thực hiện đồng bộ và kiên trì.

Xem thêm: Trẻ vị thành niên bắt đầu tò mò “chuyện người lớn”, cha mẹ cần có động thái ra sao?

Quỳnh Giang

Theo Người đưa tin