Suy thận, đặc biệt là bệnh thận mạn tính, là tình trạng chức năng thận suy giảm dần theo thời gian, khiến cơ thể không thể loại bỏ độc tố và chất thải hiệu quả. Trước đây, bệnh thường gặp ở những người lớn tuổi hoặc những người có tiền sử bệnh lý như tiểu đường, cao huyết áp. Tuy nhiên, trong thập kỷ qua, các nghiên cứu đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể các ca suy thận ở người trẻ, đặc biệt tại các quốc gia phát triển và đang phát triển như Việt Nam.

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet năm 2023, tỷ lệ bệnh thận mạn tính ở nhóm tuổi 20-40 đã tăng 15% trong vòng 10 năm qua. Ở Việt Nam, số bệnh nhân trẻ dưới 35 tuổi nhập viện vì suy thận tăng gần 20% trong 5 năm gần đây. Những con số này là hồi chuông cảnh báo, thúc giục chúng ta nhìn nhận lại lối sống và các yếu tố nguy cơ đang âm thầm phá hủy sức khỏe của thế hệ trẻ.

Tỷ lệ người trẻ suy thận tăng chóng mặt, chuyên gia chỉ ra 5 nguyên nhân gây nên

1. Lối sống thiếu lành mạnh

Lối sống hiện đại với nhịp sống hối hả đang khiến nhiều người trẻ bỏ qua việc chăm sóc sức khỏe. Chế độ ăn uống thiếu khoa học, như tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh chứa nhiều muối, đường và chất béo, là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến suy thận.

Việc tiêu thụ thực phẩm giàu natri (muối) làm tăng áp lực lên thận, gây tổn thương lâu dài (Ảnh: Internet)

Ngoài ra, thói quen uống ít nước, thay thế nước lọc bằng nước ngọt hoặc đồ uống có cồn, cũng khiến thận phải làm việc quá tải. Một nghiên cứu từ Đại học Harvard năm 2022 chỉ ra rằng những người uống dưới 1,5 lít nước mỗi ngày có nguy cơ suy giảm chức năng thận cao gấp 1,8 lần so với người uống đủ nước. Hơn nữa, thiếu vận động và béo phì - vấn đề phổ biến ở người trẻ - cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến thận.

2. Sử dụng thuốc không kê đơn và thực phẩm bổ sung bừa bãi

Một nguyên nhân đáng lo ngại khác là thói quen tự ý sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn (như ibuprofen, paracetamol) hoặc các loại thực phẩm bổ sung, đặc biệt trong giới trẻ tập gym hoặc làm việc căng thẳng. Theo nghiên cứu được công bố trên Journal of the American Society of Nephrology năm 2021, việc lạm dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) có thể gây tổn thương thận cấp tính, và nếu kéo dài, dẫn đến suy thận mạn tính.

Các chuyên gia cảnh báo rằng nhiều bạn trẻ sử dụng thực phẩm bổ sung protein hoặc creatine mà không có hướng dẫn y khoa, gây áp lực lớn lên thận. Đặc biệt, các sản phẩm không rõ nguồn gốc trên thị trường có thể chứa chất cấm, làm tăng nguy cơ tổn thương thận.

3. Căng thẳng và rối loạn giấc ngủ kéo dài

Áp lực công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội đang khiến người trẻ rơi vào tình trạng căng thẳng mãn tính. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn gây hại trực tiếp đến thận. Theo một nghiên cứu của Đại học California năm 2023, căng thẳng kéo dài làm tăng hormone cortisol, gây rối loạn huyết áp và làm tổn thương các mạch máu trong thận. Bên cạnh đó, thói quen thức khuya, ngủ không đủ giấc cũng làm giảm khả năng phục hồi của thận.

Khi bạn ngủ, thận thực hiện quá trình lọc và tái hấp thu. Ngủ không đủ giấc giống như ép thận làm việc liên tục mà không được nghỉ ngơi, dẫn đến suy giảm chức năng nhanh chóng (Ảnh: Internet)

4. Tiếp xúc với độc tố môi trường

Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, người trẻ đang phải đối mặt với các độc tố từ không khí, nước và thực phẩm. Kim loại nặng như chì, cadmium, hoặc các hóa chất độc hại từ nước uống không đảm bảo chất lượng có thể tích tụ trong thận, gây tổn thương lâu dài.

Một báo cáo của WHO năm 2024 chỉ ra rằng ô nhiễm nước là nguyên nhân gây ra 7% các ca suy thận ở khu vực Đông Nam Á (Ảnh: Internet)

Tại Việt Nam, việc sử dụng nước giếng khoan không qua xử lý ở một số vùng nông thôn hoặc nước máy nhiễm tạp chất ở đô thị cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ. Ngoài ra, thói quen hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc cũng làm tăng nguy cơ suy thận, do các chất độc trong thuốc lá gây tổn thương mạch máu và mô thận.

5. Thiếu nhận thức và thăm khám định kỳ

Một nguyên nhân quan trọng nhưng thường bị bỏ qua là sự thiếu nhận thức về sức khỏe thận ở người trẻ. Nhiều người cho rằng suy thận chỉ xảy ra ở người già, nên không chú trọng đến việc kiểm tra sức khỏe định kỳ. Theo thống kê của Hội Thận học Việt Nam, hơn 70% bệnh nhân suy thận mạn tính chỉ phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, khi chức năng thận đã suy giảm nghiêm trọng.

Suy thận giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng. Nếu được phát hiện sớm thông qua xét nghiệm máu và nước tiểu, bệnh có thể được kiểm soát hiệu quả. Tuy nhiên, phần lớn người trẻ chỉ đi khám khi có dấu hiệu nghiêm trọng như phù nề, tiểu máu hoặc mệt mỏi kéo dài, lúc này việc điều trị trở nên khó khăn và tốn kém.

Suy thận không còn là căn bệnh xa lạ, nhưng sự gia tăng chóng mặt ở người trẻ là một lời cảnh báo nghiêm túc về lối sống và môi trường sống của chúng ta. 5 nguyên nhân mà các chuyên gia đã chỉ ra đều có thể được kiểm soát nếu mỗi người chủ động thay đổi. Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ như uống đủ nước, ăn uống khoa học, ngủ đủ giấc, và quan trọng nhất là thăm khám sức khỏe định kỳ. Đừng để sự chủ quan khiến bạn trở thành nạn nhân của căn bệnh âm thầm này.

Xem thêm: Trẻ vị thành niên bắt đầu tò mò “chuyện người lớn”, cha mẹ cần có động thái ra sao?

Quỳnh Giang

Theo Người đưa tin