Đột quỵ xảy ra khi dòng máu cung cấp cho não bị gián đoạn do tắc nghẽn mạch máu (đột quỵ thiếu máu não) hoặc nhồi máu não (đột quỵ xuất huyết não). Các dấu hiệu nhận biết đột quỵ thường được nhớ qua quy tắc FAST: Face (méo mặt), Arm (yếu tay), Speech (nói khó), và Time (thời gian - cần gọi cấp cứu ngay).

Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Stroke (2023), 80% trường hợp đột quỵ có thể được cứu sống nếu được can thiệp y tế trong vòng 4,5 giờ đầu tiên - khoảng thời gian vàng để giảm thiểu tổn thương não. Tuy nhiên, những hành động sai lầm trong giai đoạn đầu khi phát hiện người bị đột quỵ có thể làm giảm cơ hội sống sót hoặc gây ra biến chứng nghiêm trọng.

Dưới đây là 3 việc tuyệt đối không nên làm khi gặp người bị đột quỵ, được các chuyên gia khuyến cáo dựa trên bằng chứng khoa học.

1. Không tự ý cho người bị đột quỵ uống thuốc hoặc ăn uống

Một trong những sai lầm phổ biến nhất khi phát hiện người bị đột quỵ là cố gắng cho họ uống thuốc hạ huyết áp, thuốc làm loãng máu, hoặc thậm chí là nước, thức ăn để "tiếp sức". Theo các chuyên gia sức khỏe, việc tự ý cho bệnh nhân đột quỵ uống bất kỳ loại thuốc nào mà không có chỉ định y tế có thể gây nguy hiểm chết người. Ví dụ, trong trường hợp đột quỵ xuất huyết não, việc sử dụng thuốc làm loãng máu như aspirin có thể làm tình trạng chảy máu trong não trở nên nghiêm trọng hơn.

Nghiên cứu từ Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ (American Stroke Association) năm 2022 chỉ ra rằng, việc sử dụng sai thuốc trong giai đoạn đầu của đột quỵ làm tăng nguy cơ tử vong lên đến 30% (Ảnh: Internet)

Tương tự, việc cho nạn nhân ăn hoặc uống nước cũng rất nguy hiểm. Khi bị đột quỵ, chức năng nuốt của bệnh nhân có thể bị ảnh hưởng do tổn thương thần kinh, dẫn đến nguy cơ sặc, gây nghẹt thở hoặc viêm phổi hít. Một nghiên cứu trên tạp chí Neurology (2021) cho thấy 50% bệnh nhân đột quỵ gặp khó khăn trong việc nuốt trong 24 giờ đầu tiên. Vì vậy, thay vì cố gắng cho nạn nhân ăn uống, hãy giữ họ ở trạng thái ổn định và gọi ngay số cấp cứu 115 để được hỗ trợ y tế chuyên nghiệp.

2. Không di chuyển hoặc xốc người bệnh một cách thô bạo

Khi phát hiện một người bị đột quỵ, nhiều người có xu hướng cố gắng nâng, kéo, hoặc xốc nạn nhân lên để đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Tuy nhiên, điều này có thể gây tổn thương thêm cho người bệnh. Theo hướng dẫn của Hiệp hội Thần kinh học Việt Nam, việc di chuyển bệnh nhân đột quỵ một cách không đúng kỹ thuật, đặc biệt là trong trường hợp đột quỵ xuất huyết não, có thể làm tăng áp lực trong sọ, khiến tình trạng chảy máu não trở nên nghiêm trọng hơn. Một nghiên cứu được công bố trên Journal of Neurology (2020) chỉ ra rằng, rung lắc hoặc di chuyển thô bạo trong 6 giờ đầu sau đột quỵ làm tăng nguy cơ tổn thương não thứ phát lên đến 25%.

Thay vì tự ý di chuyển, hãy đặt bệnh nhân ở tư thế an toàn: nằm nghiêng nếu họ đang nôn mửa để tránh sặc, hoặc nằm ngửa với đầu nâng nhẹ khoảng 30 độ nếu họ còn tỉnh táo. Điều quan trọng là giữ bệnh nhân ở trạng thái ổn định, tránh bất kỳ tác động vật lý mạnh nào, và chờ đội ngũ y tế đến hỗ trợ. Nếu cần di chuyển, hãy đảm bảo có ít nhất hai người nâng bệnh nhân một cách nhẹ nhàng và đồng bộ, giữ đầu và cổ ở vị trí cố định.

3. Không chờ đợi hoặc trì hoãn gọi cấp cứu

Một sai lầm nghiêm trọng khác là chần chừ gọi hỗ trợ y tế vì nghĩ rằng các triệu chứng đột quỵ sẽ tự biến mất. Nhiều người cho rằng các dấu hiệu như yếu tay chân, nói khó, hoặc đau đầu chỉ là tạm thời và không nghiêm trọng. Tuy nhiên, theo Hội Đột quỵ Việt Nam, mỗi phút trôi qua sau khi đột quỵ xảy ra, khoảng 1,9 triệu tế bào thần kinh bị chết đi.

Điều này có nghĩa là việc trì hoãn gọi cấp cứu dù chỉ vài phút cũng có thể dẫn đến tổn thương não không thể hồi phục (Ảnh: Internet)

Nghiên cứu từ The Lancet (2023) chỉ ra rằng, những bệnh nhân được đưa đến bệnh viện trong vòng 3 giờ đầu tiên sau khi xuất hiện triệu chứng có tỷ lệ sống sót và phục hồi chức năng cao hơn 50% so với những người được điều trị muộn. Vì vậy, ngay khi nhận thấy các dấu hiệu của đột quỵ, hãy gọi ngay số cấp cứu 115 hoặc số khẩn cấp địa phương, đồng thời ghi chú thời gian bắt đầu triệu chứng để cung cấp thông tin chính xác cho đội ngũ y tế. Việc hành động nhanh chóng trong "thời gian vàng" là yếu tố sống còn để cứu mạng người bệnh.

Đột quỵ là một tình trạng y tế nguy hiểm, nhưng với kiến thức đúng đắn và hành động kịp thời, chúng ta có thể giúp cứu sống và giảm thiểu hậu quả cho người bệnh. Việc tránh 3 sai lầm phổ biến trên là những bước quan trọng để đảm bảo an toàn cho nạn nhân trong những giây phút đầu tiên. Hãy trang bị cho mình và cộng đồng kiến thức về cách xử lý đột quỵ, vì mỗi hành động đúng đắn đều có thể mang lại cơ hội sống sót và phục hồi.

Xem thêm: Trẻ vị thành niên bắt đầu tò mò “chuyện người lớn”, cha mẹ cần có động thái ra sao?

Quỳnh Giang

Theo Người đưa tin