Rối loạn tiền đình xảy ra khi hệ thống tiền đình - bộ phận trong tai trong chịu trách nhiệm duy trì thăng bằng và định hướng không gian - gặp trục trặc. Các triệu chứng như chóng mặt, ù tai, mất thăng bằng hay buồn nôn có thể xuất hiện bất ngờ, khiến người bệnh cảm thấy bất an và khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.

Nguyên nhân gây rối loạn tiền đình rất đa dạng, từ viêm dây thần kinh tiền đình, thiếu máu não, đến các yếu tố liên quan đến stress, lối sống thiếu khoa học hoặc chấn thương. Để kiểm soát bệnh hiệu quả, người bệnh cần kết hợp nhiều biện pháp từ thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng đến các bài tập chuyên biệt.

Dưới đây là 5 cách được các chuyên gia khuyến nghị, giúp người bệnh kiểm soát rối loạn tiền đình một cách khoa học và bền vững.

1. Thực hiện các bài tập phục hồi chức năng tiền đình

Các bài tập phục hồi chức năng tiền đình (Vestibular Rehabilitation Therapy - VRT) là một trong những phương pháp hiệu quả nhất để cải thiện triệu chứng rối loạn tiền đình. Theo nghiên cứu được công bố trên Journal of Neurology (2019), VRT giúp cải thiện khả năng thăng bằng và giảm tần suất chóng mặt ở 80% bệnh nhân sau 6-8 tuần thực hiện. Các bài tập này được thiết kế để kích thích não bộ thích nghi với sự mất cân bằng của hệ thống tiền đình, từ đó giảm cảm giác chóng mặt.

Một bài tập phổ biến là bài tập "gaze stabilization" (ổn định ánh nhìn), trong đó người bệnh tập trung nhìn vào một điểm cố định trong khi di chuyển đầu qua lại (Ảnh: Internet)

Ví dụ, bạn có thể giữ một tấm thẻ có chữ cái trước mặt, sau đó lắc đầu nhẹ nhàng nhưng vẫn cố gắng giữ ánh mắt tập trung vào chữ cái đó. Thực hiện bài tập này 2-3 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 1-2 phút. Ngoài ra, các bài tập cải thiện thăng bằng như đứng trên một chân hoặc đi bộ trên đường thẳng cũng rất hữu ích. Tuy nhiên, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu để được hướng dẫn bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe.

2. Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hợp lý

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát rối loạn tiền đình, đặc biệt là đối với những người có triệu chứng liên quan đến huyết áp hoặc tuần hoàn máu. Theo một nghiên cứu từ Đại học Harvard (2020), chế độ ăn giàu kali, magie và ít muối có thể giúp giảm triệu chứng chóng mặt do ảnh hưởng của hội chứng Meniere - một dạng rối loạn tiền đình phổ biến.

Người bệnh nên bổ sung các thực phẩm như chuối, khoai lang, rau xanh, các loại hạt và cá béo để cung cấp dưỡng chất cần thiết cho hệ thần kinh và tuần hoàn (Ảnh: Internet)

Ngoài ra, cần hạn chế tiêu thụ caffeine, rượu và thực phẩm chế biến sẵn vì chúng có thể làm tăng cảm giác chóng mặt hoặc ù tai. Uống đủ nước cũng là yếu tố quan trọng, bởi mất nước có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng rối loạn tiền đình. Theo khuyến nghị của Viện Y học Hoa Kỳ, người trưởng thành nên uống ít nhất 2-3 lít nước mỗi ngày, tùy thuộc vào cân nặng và mức độ hoạt động. Việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng không chỉ giúp cải thiện triệu chứng mà còn tăng cường sức khỏe tổng thể.

3. Quản lý stress và cải thiện giấc ngủ

Stress và thiếu ngủ là hai yếu tố làm trầm trọng thêm rối loạn tiền đình. Theo nghiên cứu được công bố trên Frontiers in Neurology (2021), căng thẳng mãn tính có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm các cơn chóng mặt do ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Vì vậy, việc quản lý stress thông qua các kỹ thuật như thiền, yoga hoặc hít thở sâu là rất cần thiết.

Một bài tập thở đơn giản là kỹ thuật 4-7-8: hít vào trong 4 giây, giữ hơi trong 7 giây và thở ra trong 8 giây. Thực hiện bài tập này 3-4 lần mỗi ngày có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện sự tập trung.

Bên cạnh đó, giấc ngủ chất lượng cũng đóng vai trò quan trọng. Người bệnh nên duy trì lịch trình ngủ đều đặn, tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ và tạo không gian ngủ thoải mái. Theo Hiệp hội Giấc ngủ Quốc gia Hoa Kỳ, người trưởng thành cần ngủ từ 7-9 tiếng mỗi đêm để đảm bảo cơ thể được phục hồi.

Một giấc ngủ ngon không chỉ giúp giảm triệu chứng chóng mặt mà còn hỗ trợ hệ thần kinh hoạt động ổn định hơn (Ảnh: Internet)

4. Tránh các tác nhân kích thích triệu chứng

Một số thói quen hoặc yếu tố môi trường có thể kích hoạt các cơn rối loạn tiền đình, chẳng hạn như chuyển động đột ngột, ánh sáng mạnh hoặc âm thanh lớn. Việc hạn chế tiếp xúc với các kích thích này có thể giảm đáng kể tần suất và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Người bệnh nên tránh thay đổi tư thế quá nhanh, chẳng hạn như đứng dậy đột ngột từ tư thế nằm. Khi thay đổi tư thế, hãy thực hiện chậm rãi và giữ đầu ở vị trí ổn định.

Ngoài ra, ánh sáng từ màn hình điện thoại, máy tính hoặc đèn nhấp nháy có thể gây kích ứng cho người bị rối loạn tiền đình. Sử dụng kính chống chói hoặc giảm độ sáng màn hình là một giải pháp hữu ích. Đối với những người nhạy cảm với âm thanh, việc sử dụng nút tai trong môi trường ồn ào cũng có thể giúp giảm cảm giác khó chịu. Việc nhận biết và tránh các tác nhân kích thích là bước quan trọng để kiểm soát bệnh một cách hiệu quả.

5. Tham khảo ý kiến bác sĩ và sử dụng thuốc hợp lý

Mặc dù các biện pháp tự nhiên rất hữu ích, nhưng trong một số trường hợp, người bệnh cần sự can thiệp y tế để kiểm soát rối loạn tiền đình. Theo hướng dẫn của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), một số loại thuốc như meclizine hoặc benzodiazepines có thể được chỉ định để giảm triệu chứng chóng mặt cấp tính. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần tuân theo chỉ định của bác sĩ, bởi lạm dụng thuốc có thể gây phụ thuộc hoặc làm giảm hiệu quả của các bài tập phục hồi chức năng.

Ngoài ra, nếu rối loạn tiền đình liên quan đến các vấn đề sức khỏe khác như thiếu máu, huyết áp thấp hoặc viêm dây thần kinh, việc điều trị nguyên nhân gốc rễ là rất quan trọng. Người bệnh nên thăm khám định kỳ và trao đổi với bác sĩ về tình trạng sức khỏe để có phác đồ điều trị phù hợp. Kết hợp giữa điều trị y tế và các biện pháp tự nhiên sẽ mang lại hiệu quả tối ưu trong việc kiểm soát bệnh.

Rối loạn tiền đình không phải là một tình trạng dễ dàng, nhưng với sự kiên trì và các biện pháp khoa học, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. 5 phương pháp được đề cập đều đã được chứng minh hiệu quả qua các nghiên cứu và khuyến nghị từ chuyên gia. Điều quan trọng là người bệnh cần duy trì lối sống lành mạnh, tuân thủ hướng dẫn y tế và giữ tinh thần lạc quan.

Xem thêm: Trẻ vị thành niên bắt đầu tò mò “chuyện người lớn”, cha mẹ cần có động thái ra sao?

Quỳnh Giang

Theo Người đưa tin