Cụ thể, vào năm 2023, một nhóm nhà nghiên cứu của Harvard (Mỹ) đã hoàn thành một cuộc nghiên cứu sâu rộng về sự liên quan giữa việc tiêu thụ các loại thực phẩm chế biến sẵn và nguy cơ bị trầm cảm. Cuộc nghiên cứu được tiến hành bằng cách theo dõi cẩn thận chế độ ăn của 30.000 phụ nữ trong khoảng thời gian 14 năm. Sau đó, các nhà nghiên cứu đã phân loại thực phẩm siêu chế biến thành các nhóm bao gồm: đồ ăn ngọt, thức ăn nhanh, thực phẩm nhiều chất béo chuyển hóa, các loại nước sốt, thịt chế biến sẵn, nước ngọt và chất làm ngọt nhân tạo.

Nghiên cứu đáng chú ý đã tiết lộ mối tương quan cụ thể giữa chất làm ngọt nhân tạo, đồ uống có vị ngọt nhân tạo và nguy cơ trầm cảm tăng cao. Điều quan trọng là ngay cả sau khi xem xét nhiều yếu tố tiềm ẩn khác có khả năng góp phần gây ra trầm cảm, chẳng hạn như tuổi tác, tập thể dục và thói quen hút thuốc, nguy cơ gia tăng này vẫn rất rõ ràng.

Theo các nhà nghiên cứu, chất làm ngọt nhân tạo - hay còn được gọi là chất thay thế của đường hoặc chất làm ngọt không dinh dưỡng - là những chất nhân tạo được tạo ra để tái tạo hương vị của đường mà không cần thêm calo hoặc carbohydrate. Các hợp chất này ngọt hơn nhiều so với đường, do đó cần ít hơn nhiều để đạt được mức độ ngọt tương tự. Các ví dụ phổ biến về chất làm ngọt bao gồm aspartame, saccharin, sucralose, acesulfame kali và cyclamate. 

Chất làm ngọt nhân tạo thường được tìm thấy trong các sản phẩm thực phẩm và đồ uống được dán nhãn “không đường” hoặc “ăn kiêng”. Mặc dù chúng mang lại vị ngọt mà không bổ sung thêm calo nhưng các cuộc tranh luận vẫn đang diễn ra về tác động của chúng đối với sức khỏe (Ảnh: Internet)

Một số nghiên cứu cho thấy chất làm ngọt nhân tạo có thể phá vỡ sự cân bằng của vi khuẩn đường ruột, ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và có khả năng góp phần gây rối loạn chuyển hóa. Ngoài ra còn có các cuộc thảo luận về cách chất làm ngọt nhân tạo có thể ảnh hưởng đến sở thích vị giác, điều chỉnh sự thèm ăn và mối liên hệ tiềm ẩn của chúng với các tình trạng như béo phì, tiểu đường và rối loạn thần kinh. 

Các cuộc nghiên cứu đã đặt ra một số giả thuyết cho mối liên hệ giữa chất làm ngọt nhân tạo và nguy cơ trầm cảm, nhưng thuyết phục nhất vẫn là một số giả thuyết như sau:

- Những thay đổi trong chất dẫn truyền thần kinh: mặc dù không chứa calo nhưng chất làm ngọt nhân tạo có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine trong não. Các hợp chất này đóng vai trò điều chỉnh tâm trạng, vì vậy bất kỳ sự gián đoạn nào cũng có thể góp phần gây ra nguy cơ trầm cảm.

- Ảnh hưởng đến sự liên kết giữa ruột và não: có vẻ như chất làm ngọt nhân tạo có thể ảnh hưởng đến thành phần của hệ vi sinh vật đường ruột, sau đó có thể ảnh hưởng đến kết nối giữa ruột và não. Sự tương tác này có thể có tác động đến sức khỏe, bao gồm cả trầm cảm.

- Ảnh hưởng quá trình chuyển hóa: chất làm ngọt nhân tạo có khả năng làm thay đổi quá trình trao đổi chất và phản ứng với nội tiết tố trong cơ thể, dẫn đến thay đổi lượng đường trong máu và kháng insulin. Những thay đổi này có thể gián tiếp ảnh hưởng đến việc điều chỉnh tâm trạng và góp phần gây ra các triệu chứng trầm cảm.

Để hạn chế được tình trạng lạm dụng các loại thực phẩm có chứa chất làm ngọt nhân tạo, các nhà nghiên cứu khuyên mọi người nên xây dựng một chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng, đồng thời tận hưởng vị ngọt tự nhiên từ thực phẩm tươi sống, như với trái cây và rau quả - không chỉ cung cấp chất xơ và chất dinh dưỡng mà còn bổ sung thêm vị ngọt tự nhiên.

Ngoài ra, mọi người nên chủ động tăng cường những loại thực phẩm sau đây - được nghiên cứu là có thể giúp đẩy lùi nguy cơ trầm cảm rất hiệu quả. 

1. Các loại carbs tốt giúp thúc đẩy tâm trạng

Carbs là một trong những loại thực phẩm mang yếu tố dinh dưỡng đa lượng, cùng với protein, lipid, vitamin và khoáng chất tạo ra năng lượng giúp con người duy trì sự sống, sinh trưởng và phát triển. Ngoài ra, ăn thực phẩm chứa carbs cũng giúp kích thích não giải phóng chất dẫn truyền thần kinh serotonin giúp cải thiện tâm trạng.

Tuy nhiên, bạn nên lựa chọn ăn những loại carbs tốt, như ngũ cốc nguyên hạt, hoặc rau xanh chẳng hạn. Các loại ngũ cốc nguyên hạt cung cấp nhiều chất dinh dưỡng quan trọng: chất xơ, vitamin (ngũ cốc nguyên hạt đặc biệt giàu vitamin B bao gồm niacin, thiamin và folate), protein, khoáng chất (kẽm, sắt, magie),… 

Ngũ cốc nguyên hạt là loại thực phẩm có thể giúp chống lại bệnh trầm cảm, ngũ cốc tinh chế có tương quan với tỷ lệ trầm cảm cao hơn. Vì vậy nên hạn chế ngũ cốc tinh chế như bánh mỳ, bánh ngọt và các loại tinh bột trắng. (Ảnh: Internet)

2. Những thực phẩm giàu omega-3

Axit béo omega 3 có thể làm dịu chứng trầm cảm bằng cách tăng cường chức năng não và giảm viêm. Tăng cường tiêu thụ omega 3 để chống lại chứng trầm cảm, đây là một trong nhiều cách để giúp giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng. 

Các loại thực phẩm giàu omega-3 khác có tác dụng chống trầm cảm có thể kể đến như các loại đậu, hạt chia, dầu thực vật, và nhiều nhất là ở các loại các, bao gồm cá trích, cá hồi, cá mòi và cá cơm. Đặc biệt, cá thu là một trong những loại cá có hàm lượng omega 3 cao nhất (Ảnh: Internet)

3. Những thực phẩm giàu selenium

Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hàm lượng selenium có liên quan đến các cảm xúc tiêu cực. Selenium là một chất dinh dưỡng thiết yếu, hoạt động cùng các loại dinh dưỡng khác để chống lại những cơn căng thẳng do oxy hóa dẫn đến những tổn thương thần kinh. Đối với người trưởng thành, hàm lượng selenium được khuyến cáo cần cung cấp mỗi ngày là 55 mcg. Selenium có nhiều trong các loại đậu, thịt nạc, các sản phẩm sữa bò ít béo, các loại hạt mầm, hải sản, ngũ cốc nguyên hạt. Đặc biệt, ngao là loài động vật chứa nhiều chất selenium nhất.

4. Những thực phẩm giàu vitamin D

Viện Y tế quốc gia Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng những người thiếu vitamin D thường gặp các triệu chứng liên quan đến trầm cảm. Vì vậy, đừng quên bổ sung thực phẩm giàu vitamin D trong chế độ ăn hàng ngày với các loại thực phẩm như cá, đậu phụ, sữa, trứng,…

5. Những thực phẩm giàu vitamin B

Vitamin B6 được xem là một chất dinh dưỡng giúp cơ thể tạo ra chất dẫn truyền thần kinh serotonin và mức serotonin thấp có liên quan đến chứng trầm cảm.

Ăn nhiều thực phẩm giàu B6 hơn có thể ngăn ngừa trầm cảm. Folate và B12 cũng có thể hữu ích trong việc đẩy lùi các triệu chứng trầm cảm (Ảnh: Internet)

Mối tương quan giữa chất làm ngọt nhân tạo và sức khỏe tâm thần chắc chắn cần được nghiên cứu sâu hơn và sâu hơn. Tuy nhiên, mọi người nên ghi nhớ về việc sử dụng chất làm ngọt nhân tạo của chúng ta phải có chừng mực và thận trọng, đồng thời chú ý đến chế độ ăn uống tổng thể và sức khỏe tinh thần của chúng ta. 

Xem thêm: Mẹo nhỏ giúp bạn loại bỏ cặn bẩn, cao răng một cách dễ dàng

 Quỳnh Giang

Theo Người đưa tin