Vì sao tiểu đường loại 2 gây lão hóa não?

Tiểu đường loại 2 không chỉ là vấn đề về đường huyết mà còn gây ra hàng loạt thay đổi sinh lý trong cơ thể, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe não bộ. Dưới đây là các cơ chế chính khiến bệnh này đẩy nhanh quá trình lão hóa não:

- Tăng đường huyết mãn tính: Khi lượng đường trong máu cao kéo dài, nó gây tổn thương đến các mạch máu, đặc biệt là các vi mạch nhỏ trong não. Những mạch máu này đóng vai trò cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho các tế bào thần kinh. Khi chúng bị tổn thương, lưu lượng máu đến não giảm, làm suy yếu chức năng của các neuron và dẫn đến suy giảm nhận thức.

Theo thời gian, tình trạng này có thể gây ra các tổn thương vĩnh viễn, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như sa sút trí tuệ hoặc bệnh Alzheimer (Ảnh: Internet)

- Viêm mãn tính: Tiểu đường loại 2 thường đi kèm với tình trạng viêm mãn tính trong cơ thể, do sự gia tăng các cytokine gây viêm. Viêm mãn tính làm tổn thương các mô não, thúc đẩy sự tích tụ của các protein bất thường, chẳng hạn như mảng bám amyloid và đám rối thần kinh, vốn liên quan đến suy giảm nhận thức và các bệnh thoái hóa thần kinh. Viêm cũng làm gián đoạn sự giao tiếp giữa các tế bào thần kinh, khiến não bộ hoạt động kém hiệu quả hơn.

- Stress oxy hóa: Tiểu đường loại 2 làm tăng sản xuất các gốc tự do, gây mất cân bằng với các chất chống oxy hóa trong cơ thể. Quá trình này, gọi là stress oxy hóa, làm tổn thương màng tế bào, DNA và các cấu trúc quan trọng khác trong não.

Các tế bào thần kinh đặc biệt nhạy cảm với stress oxy hóa, dẫn đến sự chết đi của neuron và giảm khả năng tái tạo của não, từ đó đẩy nhanh lão hóa nhận thức (Ảnh: Internet)

- Kháng insulin trong não: Insulin không chỉ điều chỉnh đường huyết mà còn đóng vai trò quan trọng trong chức năng não bộ, bao gồm việc hỗ trợ sự sống và hoạt động của các tế bào thần kinh. Ở bệnh nhân tiểu đường loại 2, tình trạng kháng insulin làm giảm khả năng của não trong việc sử dụng glucose - nguồn năng lượng chính của não. Điều này gây ra tình trạng "đói năng lượng" ở các tế bào thần kinh, làm suy yếu trí nhớ, khả năng tập trung và các chức năng nhận thức khác.

Đặc biệt, những cơ chế này hoạt động đồng thời, tạo ra một chu kỳ tổn thương đồng bộ khiến não bộ lão hóa nhanh hơn so với người không mắc tiểu đường. Tuy nhiên, tin tốt là việc thay đổi lối sống có thể làm giảm tác động của các cơ chế này, giúp bảo vệ não bộ và duy trì chức năng nhận thức.

Thực hiện 3 việc này mỗi ngày giúp làm chậm nguy cơ lão hóa não do tiểu đường loại 2

1. Tăng cường hoạt động thể chất

Tập thể dục đều đặn là một trong những cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe não bộ và kiểm soát tiểu đường loại 2, bằng cách cải thiện độ nhạy insulin, giảm viêm và tăng lưu lượng máu lên não, giúp duy trì sức khỏe của các tế bào thần kinh. Tập thể dục còn kích thích sản sinh yếu tố tăng trưởng thần kinh có nguồn gốc từ não (BDNF), hỗ trợ tái tạo và bảo vệ neuron, từ đó làm chậm quá trình lão hóa não.

Các bài tập như đi bộ nhanh, chạy bộ, đạp xe hoặc bơi lội rất có lợi cho việc kiểm soát bệnh tiểu đường loại 2 cũng như tăng cường sức khỏe não bộ (Ảnh: Internet)

Hãy đặt mục tiêu tập luyện cường độ vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần, kết hợp với bài tập tăng cường cơ bắp (như nâng tạ nhẹ) hai lần mỗi tuần. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe như đau khớp, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn bài tập phù hợp, chẳng hạn như yoga hoặc các bài tập thiền.

2. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn uống cân bằng không chỉ giúp kiểm soát đường huyết mà còn bảo vệ não bộ khỏi những tổn thương liên quan đến tiểu đường. Đặc biệt, việc bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa (như quả mọng, rau lá xanh, các loại hạt,...) hay omega-3 từ các loại cá béo là rất cần thiết, vì chúng giúp giảm stress oxy hóa và viêm - 2 yếu tố chính gây lão hóa não.

Các chuyên gia khuyên bạn nên ưu tiên chế độ ăn Địa Trung Hải, bao gồm rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám, cá, thịt gia cầm, các loại hạt và dầu ô liu. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh luyện và chất béo bão hòa. Lưu ý là nên tham khảo chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn phù hợp với nhu cầu cá nhân.

3. Kiểm soát stress và duy trì giấc ngủ chất lượng

Stress mãn tính và thiếu ngủ có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề liên quan đến tiểu đường type 2, đồng thời gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe não bộ. Vì vậy, người bệnh nên cố gắng duy trì thời gian ngủ từ 7 đến 9 tiếng mỗi đêm. Giấc ngủ đủ và chất lượng sẽ giúp não bộ củng cố trí nhớ, xử lý thông tin hiệu quả, phục hồi sau tổn thương và đặc biệt là kiểm soát tốt tình trạng stress. Khi đó, mức cortisol - hormone gây căng thẳng có hại cho não - cũng được điều hòa ở mức ổn định hơn.

Hãy tạo thói quen đi ngủ đúng giờ, tránh ánh sáng xanh từ điện thoại hoặc máy tính trước khi ngủ và giữ phòng ngủ yên tĩnh, thoải mái (Ảnh: Internet)

Tiểu đường loại 2 có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa não thông qua các cơ chế như tăng đường huyết, viêm mãn tính, stress oxy hóa, kháng insulin và tổn thương cấu trúc não. Tuy nhiên, việc thực hiện 3 thay đổi lối sống như trên có thể giúp làm chậm quá trình này, cải thiện chức năng nhận thức và nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy bắt đầu với những bước nhỏ, duy trì thói quen lâu dài và tham khảo ý kiến bác sĩ để có kế hoạch phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.

Xem thêm: Trẻ vị thành niên bắt đầu tò mò “chuyện người lớn”, cha mẹ cần có động thái ra sao?

Quỳnh Giang

Theo Người đưa tin